Đi Hội An có ghé làng Tam Thanh để check-in cùng những bức bích họa thì hãy tranh thủ thăm quan ngôi làng làm nước mắm truyền thống. Làng nước mắm Tam Thanh, thành phố Tam Kỳ, tỉnh Quảng Nam là một trong những thương hiệu nước mắm thơm ngon nổi tiếng của du lịch Hội An. Trải qua nhiều thăng trầm, làng nghề nước mắm truyền thống Tam Thanh hiện chỉ có khoảng 20 cơ sở nhỏ lẻ theo quy mô hộ gia đình, sản xuất theo phương pháp truyền thống, không sử dụng bất cứ chất bảo quản hay phụ gia nào khác.
Nước mắm Tam Thanh nhờ có phương pháp chưng cất đặc biệt nên hương vị thơm ngon đặc trưng. Chị Loan, chủ một cơ sở sản xuất nước mắm tại tại thôn Hạ Thanh cho biết, cá cơm sẽ được thu mua tại biển Tam Thanh rồi về “chượp” (muối) theo công thức riêng, cứ 20kg cá ướp với 10kg muối rồi cho hết vào một chum to. Chum để khoảng một năm thì sẽ rút kiệt nước bổi (nước thủy phân từ ruột cá) để giảm lượng nước trong chum.
“Với cách thức chế biến truyền thống này, nước mắm luôn có vị ngon đặc trưng, độ đạm trong nước mắm làng tôi luôn ổn định và cao hơn độ đạm nhiều nơi khác,” chị Loan cho biết.
Trải qua nhiều thăng trầm, làng nghề nước mắm truyền thống Tam Thanh hiện chỉ có khoảng 20 cơ sở nhỏ lẻ theo quy mô hộ gia đình, sản xuất theo phương pháp truyền thống, không sử dụng bất cứ chất bảo quản hay phụ gia nào khác.
Chính vì lẽ đó, khả năng bảo quản của mắm Tam Thanh rất hạn chế, chỉ sau hơn một năm kể từ khi lên hương tự nhiên thì sản phẩm chuyển từ màu vàng nhạt sang đen đậm hơn. Điều này khiến việc tiêu thụ nước mắm trở nên khó khăn vì nhiều khách đi Hội An khi mua nghĩ rằng nước mắm bị hỏng nhưng thực chất nước mắm vẫn giữ nguyên hương vị vốn có.
Những hộ sản xuất nước mắm tại Tam Thanh cho biết, vì nước mắm thành phẩm chuyển màu đen rất nhanh nên việc quảng bá sản phẩm rất khó khăn. Nhiều cửa hàng, siêu thị không dám nhập vì sợ hỏng. Khách đi Hội An cũng chưa có cơ hội tiếp cận với mặt hàng này.
Đầu ra bế tắc nên nhiều năm qua, số nhà làm nước mắm ngày một ít đi và thu hẹp sản xuất. Trước sức ép mạnh mẽ của nhiều thương hiệu nước mắm khác, nhiều người lo sợ đến một ngày không xa, nước mắm Tam Thanh chỉ còn biết đến qua những lời truyền miệng.
Qua tìm hiểu, các cấp chính quyền thành phố Tam Kỳ đã tìm nhiều cách để khắc phục tình trạng nước mắm không giữ được màu đẹp lâu nhưng không thành. Nhiều chuyên gia tiến hành nghiên cứu nhưng vẫn chỉ đưa ra kết luận là phải dùng chất phụ gia, chất bảo quản.
Giải pháp cuối cùng để cứu vãn làng nghề nước mắm truyền thống này là các hộ sản xuất sẽ phải rút ngắn thời gian tiêu thụ sản phẩm đồng thời bán theo những chai dung tích nhỏ từ 0,5 – 1 lít nhằm rút ngắn thời gian sử dụng. Lãnh đạo thành phố cũng đã hỗ trợ vốn để mua nguyên liệu và động viên các hộ cố gắng làm để giữ gìn hương vị nước mắm truyền thống Tam Thanh.
