Đây là ngôi nhà cổ có kiểu kiến trúc một không hai ở thôn Xuân Phúc, xã Ninh Vân (huyện Hoa Lư, Ninh Bình). Ngôi nhà này có bốn bề tường vách, cột kèo, sân cổng đều làm bằng đá và gỗ limChủ nhân của ngôi nhà độc đáo này là bà Đinh Thị Long (78 tuổi). Theo bà Long cho biết, ông nội của chồng bà là cụ Lương Văn Xiển. Cụ từng là một trong những thợ chế tác đá giỏi có tiếng trong làng và được mời tham gia và xây dựng ngôi nhà thờ đá Phát Diệm (Kim Sơn, Ninh Bình) nổi tiếng khắp cả nước.Sau khi xây dựng xong nhà thờ đá Phát Diệm, Cụ Xiển mời những người thợ cùng làm về quê xây dựng căn nhà ở cho gia đình. Ông cùng tốp thợ đã xây dựng căn nhà làm hoàn toàn bằng đá.Phải mất tới 2 năm ngôi nhà đá độc đáo này mới hoàn thành, nằm ngay vị trí đắc địa giữa làng. Với kiến trúc nhà 5 gian, gồm 3 gian giữa và 2 gian bên đặc trưng của vùng Bắc Bộ xưa.“Để xây dựng ngôi nhà, các cụ mất 2 năm đào đá núi, sau đó mang về đục đẽo. Tất cả các công việc đều làm thuần thục bằng phương pháp thủ công, không có máy móc hỗ trợ như ngày nay”, bà Long cho hay.Dù được làm thủ công, chưa có sự can thiệp của máy móc nhưng những chiếc cột đá của ngôi nhà rất chắc chắn và phẳng đẹp. Hai đầu cột được chạm khắc hai bức tứ quý “Tùng, Trúc, Cúc, Mai” rất tinh xảo.Ngôi nhà này có bốn bề tường vách, cột kèo, sân cổng đều làm bằng đá và gỗ lim, ghép nối hoàn toàn không dùng chất kết dính.Cổng và tường rào của ngôi nhà cũng được làm bằng đá và được chạm trổ những nét hoa văn tỷ mỉ, vô cùng bắt mắt. Sân cũng được lát bằng đá và để một khoảng trống nhỏ cho cỏ mọc tạo nên không gian mát mẻ cho ngôi nhàHai cây đèn bằng đá đặt trước thềm nhà mang đậm phong cách cổ xưa.Trước kia, ngay gian chính của ngôi nhà được đặt chiếc sập bằng đá, trải qua thời gian dài chiếc sập cổ này bị gãy nên gia chủ thay bằng chiếc sập đá nguyên khối, được trạm khắc cầu kỳ hơn.Bà Long chỉ vào vết tích cho hay, “Đây là dấu tích bị bom bắn phá trong chiến tranh, gia đình đã hàn gắn lại vết nứt đó. Trong quá trình sử dụng các con tôi phải sửa chữa 2 lần nhưng vẫn giữ nguyên bản theo nếp nhà cổ.”Trải qua hơn 100 năm, ngôi nhà gần như vẫn giữa nguyên được nguyên vẹn. Mỗi năm, có rất nhiều đoàn khách đến đây để chiêm ngưỡng, tham quan.
