Bên cạnh các đặc sản nổi tiếng làm quà của đất Nghệ An như cam Vinh, kẹo cu đơ, thì các món lươn lại được ưu tiên thưởng thức ngay tại mảnh đất Sông Lam bởi chẳng thể mua về. Lươn là loại thủy sản nước ngọt, dài như rắn, da trơn có nhớt, màu nâu vàng phổ biến ở hầu hết đồng ruộng Việt Nam. Dưới bàn tay khéo léo cùng văn hóa ẩm thực đặc trưng của những người con xứ Nghệ, các món ngon từ lươn lần lượt ra đời và dần chiếm thiện cảm của những người yêu ẩm thực trên cả nước.
Trước tiên là phải kể đến súp lươn. Không sánh đặc như các món súp khác, nước súp của lươn giống như nước dùng, trong và ngọt. Lươn cũng không nghiền nhỏ để làm súp như nhiều người vẫn nghĩ mà được lọc tách xương, chẻ đôi và nấu mềm chín tới. Một bát súp lươn đúng vị Nghệ An phải có sự hòa trộn giữa màu vàng óng của nghệ, màu xanh của rau răm, mùi tàu cùng màu đỏ cay nồng của những giọt ớt.
Súp lươn xứ Nghệ không ăn đơn thuần mà được ăn chung cùng bánh mỳ hay bánh mướt (bánh cuốn). Riêng bánh mỳ ăn kèm ở đây cũng có vị rất riêng. Ngoài loại bánh mỳ thông thường, những người sành ẩm thực thường chọn loại bánh mỳ đã được rán thơm. Khi chấm ăn cùng nước súp nóng hổi dậy hương, vị giòn giòn thơm nức của miếng bánh quyện trong vị ngọt đậm hương quê trong từng giọt súp.
Bánh mướt lại là lựa chọn yêu thích của nhiều thực khách ít ăn khô. Bánh mướt được tráng mỏng, không nhân, rắc thêm chút hành khô, khi chan nước súp rất vừa miệng mà không ngấy. Bạn có thể dễ dàng tìm được món súp lươn ở nhiều hàng quán trong thành phố nhưng ngon nhất phải kể đến các quán trên đường Trần Quang Diệu, Đào Tấn.
Bên cạnh súp lươn, cháo lươn là món không thể thiếu trong thực đơn lươn xứ Nghệ. Lươn không ninh cùng cháo mà được bỏ vào sau khi ướp gia vị và xào nên rất ngấm mà không hề nát. Gạo nấu cháo được ninh nhừ nguyên hạt chứ không giã nhỏ hay xay, pha thêm chút nếp nên cháo thường khá sánh. Khi ăn, lươn trộn cùng cháo, thêm gia vị, tiêu, ớt, hành răm thái nhỏ dậy mùi.
Thưởng thức cháo lươn ngon nhất là vào tiết trời se lạnh để cảm nhận sự ấm lòng khi vừa ăn vừa xuýt xoa hương vị cay nồng đặc trưng trong từng chén cháo. Hiện nay các địa chỉ cháo lươn hấp dẫn cho thực khách đến Vinh là quán cháo lươn cay trên đường Đào Tấn hay quán Hồng Sơn ngay cạnh quốc lộ 1A. Bạn cũng có thể tìm đến phố ăn đêm Cổng Thành hoặc các quán lươn trên đường Trần Hưng Đạo để thưởng thức một tô cháo lươn Nghệ An đúng điệu.
So với hai món súp và cháo, miến lươn có phần phổ biến hơn và nằm trong danh sách 15 món ngon được Tổ chức Kỷ lục Việt Nam lập đề cử Top món ngon châu Á. Miến lươn không quá cay như cháo và có thể chế biến tùy theo sở thích của thực khách. Bởi vậy bạn có thể thưởng thức miến lươn theo hai dạng là khô hoặc nước.
Chọn lươn chiên giòn hoặc hấp mềm kèm với miến sẽ cho bạn cảm giác rất riêng của từng loại khi ăn. Đó là vị giòn dai rồi tan dần trên đầu lưỡi hay béo ngậy thơm nồng của nước ninh từ xương ống, xương lươn giã nát. Dù thế nào thì vị ngọt của lươn, thơm lừng của rau giá cùng vị dai trong của miến luôn là sức hấp dẫn khó cưỡng với bất kỳ thực khách nào. Địa chỉ miến lươn dành cho bạn ở Vinh là phố ăn đêm Hồ Sỹ Dương gần Bưu điện tỉnh.
Ngoài ra còn rất nhiều món ngon nổi tiếng từ lươn như lươn om chuối, lươn om lá ngải cứu, lươn om rau ngổ, lươn om lá lốt, lươn om nồi đất… Mỗi món có gia vị riêng nhưng không thể thiếu nghệ, mẻ, mắm tôm, rau răm, hạt tiêu… Không chỉ giúp tạo mùi mà còn tạo nên một bản sắc riêng cho ẩm thực thành Vinh và xứ Nghệ nói chung.
